Oksijen gazı
Kaynak tekniğinde kullanılan oksijen günümüzde havadan elde edilmektedir. Başlangıçta C.V.
Linde usulüyle üretilmekte olan oksijen %99 saflıkta idi. Yaklaşık 50 yıl önce kaynak tekniğinde
kullanılmak üzere gaz halinde nakledilirdi. Daha sonraları oksijenin nakliye ve depolanmasında ekonomi
sağlamak üzere, sıvı hale getirilmesi uygun olmuştur. 1 litre sıvı oksijenden 875 litre gaz oksijen
meydana gelirken, gaz halinde 1 litre hacme 150 litre oksijen depolanabilir.
Gaz oksijen kokusuz, tatsız ve renksiz olup; kendisi yanmaz. Fakat bütün yanmalarda mutlaka
bulunması gerekir. Sıvı oksijen mavimsi renkte olup, -183 "C'de buharlaşır. Bir tehlike olmaksızın
oksijen istenen basınca sıkıştırabilir. Kaynak tekniğinde 150 "C'de sıkıştırılmış 40 litrelik tüplerde bulunur.
Boyle-Maryot kanununa göre 40 litrelik tüpteki oksijen miktarı:
P.V.= 150 x 40 = 6000 litre = 6 m3
Oksijenin daha yüksek basınçlarda sıkıştırılmasını, tüp malzemesinin mukavemeti etkilemektedir.
Son zamanlarda özel çelikten imâl edilen tüplerde 200 atmosferlik basınç değerlerine çıkılarak, 50 m3'lük
tüplerde 10 m3 oksijenin depolanması mümkün olmuştur. Böylece birim gaz miktarı (1/9 yerine 1/5 veya
1/4) başına taşınan tüp ağırlığı azaltılmış olmaktadır. Oksijenin depolama ve taşınmasını daha ekonomik
hale getirmek için, sıvı hale getirilmesi gerekmektedir. Böylece %20 kadar bir hacim tasarrufu temin
edilmektedir.
Fakat sıvı oksijenin depolama ve nakliyesinde kullanılacak tank ve tankerlerin çok iyi izole
edilmesi gerekir. Çünkü sıvı oksijenin normal atmosferik basınçta sıcaklığı -183 "C'dir. Kullanma
yerlerine getirilen sıvı oksijen, gazlayıcılar içerisinde bulundurulur.
Oksijen tüplerinde basınç ayarı ve oksijen sarfiyatının hesaplanması:
Tüpün basıncının (150 veya 200 atmosfer) kaynak için gerekli alevin meydana getirildiği üfleçteki
kullanma basıncına düşürülmesinde "basınç düşürme manometrelerinden " faydalanılır. Manometreler
tek veya iki kademeli olabilir. İki kademeli manometrelerde basınç önce 20 atmosfere, daha sonra da
kullanma basıncına düşer (Şekil III.6).
Basınç düşürme manometreleri üzerinde iki tane manometre bulunur. Bunlardan tüpe yakın olan
tüpün basıncını, ikincisi ise üfleçteki kullanma basıncını gösterir.
Bir kaynak işlemi yapılırken, ne kadar oksijen kullanılacağının bilinmesi gerekir. Oksijen sarfiyatı
kaynak işlemine başlamadan önce ve kaynak işleminden sonra tüp basıncının ölçülmesiyle
hesaplanmaktadır. Meselâ; 40 litrelik standart bir oksijen tüpünün kaynaktan önceki basıncı 120
atmosfer ve kaynaktan sonraki basıncı 90 atmosfer ise, basınçtaki 120 - 90 = 30 atmosferlik azalma
neticesinde harcanan oksijen miktarı:
40x30 = 1200 litre (1,2 m3) olur.
Yapılan bu hesaplama yaklaşıktır, sıcaklığa bağlı olarak değişir. Sıcaklığa bağlı olarak
hesaplamada bir düzeltme faktörü kullanılır. Meselâ; 120 atmosfer basınçtaki bir tüpte 40 x 120= 4800
litre gaz olması gerekirken, 40 x 120 x 0,94 litre gaz vardır.
Gedik Eğitim Vakfı - Prof. Dr. Selâhaddin ANIK
Kaynak Teknolojisi Eğitim Araştırma ve Muayene Enstitüsü'nün yayımladığı el kitabı
Sanayi gazları ve ekipmanları ile ilgili tüm ihtiyaçlarınızda hizmet vermek üzere Ostim OSB'de kurulan firmamız; kuruluşundan bu yana, sektördeki deneyimini ve başarısını “kalite, hizmet ve sürdürülebilirlik” kavramlarıyla birleştirerek, zamanında hizmet anlayışıyla faaliyet gösteren bir anlayışa sahiptir.
Hedefimiz: "Müşteri Memnuniyeti"
Müşteri beklenti ve taleplerini önceleyen ve öngören bir anlayışla; sektördeki gelişmeleri de yakından takip ederek, sanayi gazları (Oksijen, Asetilen, Karışım, Argon, Karbon vb.) ürün yelpazesiyle ve kaliteli çözüm ortakları ile birlikte hizmet vermektedir.
